ROZPRAWKA
TEZA / HIPOTEZA = ZAWSZE ZDANIE OZNAJMUJĄCE (TWIERDZĄCE)
ARGUMENT = [ UOGÓLNIENIE + potwierdzający owo uogólnienie funkcjonalny PRZYKŁAD ]
lub inne ujęcie
ARGUMENT = (uogólniający) SĄD + potwierdzjący ów sąd PRZYKŁAD + WNIOSEK
SAM PRZYKŁAD TO NIE ARGUMENT 
Rozpr_arg_i_przykl.pdf
Są dwa schematy rozprawek:
I. Rozprawka problemowa (lub interpretacyjna) z tezą:
TEZA ----> ARGUMENTY ----> POTWIERDZENIE TEZY
II. Rozprawka problemowa (lub interpretacyjna) z hipotezą:
HIPOTEZA ----> ARGUMENTY ----> TEZA
1. Rozprawka to pisemna forma wypowiedzi szkolnej. Służy rozważeniu pewnych problemów, stawia się w niej zagadnienia, pytania i udziela na nie odpowiedzi, stawia się tezy i szuka na nie dowodów.
2. Rozprawka odznacza się ustaloną strukturą:
TYTUŁ - zazwyczaj, choć nie zawsze, jest sformułowany jako pytanie. Powinien on dotyczyć problemu, który zamierzamy roztrząsać, np.:
- Co z postawy filozoficznej autora „Fraszek" jest aktualne do dziś?
- Szlachetność i młodość kontra mądrość i doświadczenie, czyli wartość postępowania Ramzesa i Herhora w „Faraonie" Bolesława Prusa.
- Stanisław Wokulski: romantyk, pozytywista czy też jedno i drugie?
WSTĘP - w nim formułujemy tezę, czyli twierdzenie lub hipotezę - twierdzenie, którego prawdziwości nie jesteśmy jeszcze całkowicie pewni. Możemy, np. stwierdzić:
Stanisław Wokulski, główny bohater „Lalki" Bolesława Prusa, to postać łącząca cechy bohatera romantycznego i pozytywisty. Człowiek zdolny zarówno do wielkiej romantycznej miłości, jak i do transakcji kupieckich, przeprowadzanych z trzeźwym wyrachowaniem.
ROZWINIĘCIE - przedstawiamy w nim w porządku, w kolejnych akapitach argumenty na poparcie sformułowanej we wstępie tezy lub hipotezy. Dobrze jest też przywoływać cytaty z utworu, popierające nasze słowa, oraz - jeśli potrafimy - sądy jakichś autorytetów (np. wypowiedzi historyków, pisarzy, naukowców) na dany temat. Należy zadbać o logikę wywodu i argumentacji - ta cecha jest istotna dla nauczyciela, który będzie oceniał naszą rozprawkę. Dobrze też jest stopniować siłę argumentów - tak, by najmocniejsze padły na końcu.
ZAKOŃCZENIE - dokonujemy w nim zwięzłego podsumowania wniosków wynikających z przytoczonych argumentów. Zakończenie, jak i całą rozprawkę, dobrze jest zamknąć zgrabną pointą, cytatem itp.
PRZYGOTOWANIE ROZPRAWKI
Posłuchaj doświadczonej polonistki:
Słownictwo rozprawki. Porady - przeczytaj koniecznie
Tezy i hipotezy - przeczytaj koniecznie
Rozprawka - dla opornych.pdf
Jak napisać rozprawkę problemową? - Szczegółowo, z wieloma przykładami i ćwiczeniami: plik.pdf
Obszerny tekst, lecz warto poświęcić czas i uwagę. Mnóstwo cennych wskazówek, rad i przykładów.
Jak naprawić rozprawkę.pdf
Rozprawka maturalna oceniam i omawiam...
PAMIĘTAJ:
- Pisz na temat.
- Pamiętaj o trójdzielnej kompozycji tekstu (wstęp, rozwinięcie, zakończenie). Stosuj akapity.
- Unikaj streszczania lektur. Analizuj teksty literackie, wskazuj problemy, wyciągaj wnioski.
- Formułuj własne sądy.
- Unikaj błędów językowych.
- Zadbaj o estetykę pracy.
- Pamiętaj o marginesach i numeracji stron.
- Unikaj skreśleń. Nie używaj korektora na maturze.
- Pisz starannie (czytelnie).
Ortografia i interpunkcja jasno i prosto
Tekst kultury to: obraz, film, rzeźba, plakat, piosenka, opera, utwór muzyki klsycznej, fresk, grafika, dzieło architektoniczne, exlibris, reklama... itd. oraz tekst literatury pięknej (również gatunki synkretyczne i z pogranicza publicystyki) - wiersz liryczny, powieść, nowela, dramat właściwy, esej, felieton, reportaż... etc. Tekstem kultury może być nawet miasto lub kraj.
Wyróżniamy następujące teksty kultury:
- pisane (np. artykuł prasowy, esej, powieść, wiersz, dramat, felieton...),
- wizualne (np. fotografia, obraz, rzeźba, mural, graffiti, plakat, instalacja, reklama),
- audialne (np. utwór instrumentalny, piosenka, audycja radiowa),
- wirtualne (np. gra komputerowa, blog, hipertekst),
- audiowizualne (np. film, teledysk, program telewizyjny, happening, reklama)