Serwis polonistyczny © Matura 2025
MATURA 2025 · Sztuka pisania. ROZPRAWKA · Rozprawka - jak ją napisać?

 

 

ROZPRAWKA

TEZA / HIPOTEZA = ZAWSZE ZDANIE OZNAJMUJĄCE (TWIERDZĄCE)

  ARGUMENT = [ UOGÓLNIENIE + potwierdzający owo uogólnienie  funkcjonalny PRZYKŁAD ]                          

lub inne ujęcie

ARGUMENT = (uogólniający) SĄD + potwierdzjący ów sąd  PRZYKŁAD + WNIOSEK

SAM PRZYKŁAD TO NIE ARGUMENT 

 Rozpr_arg_i_przykl.pdf

 

Są dwa schematy rozprawek:

I. Rozprawka problemowa (lub interpretacyjna) z tezą: 

    TEZA ----> ARGUMENTY ----> POTWIERDZENIE TEZY

 

II. Rozprawka problemowa (lub interpretacyjna) z hipotezą: 

    HIPOTEZA ----> ARGUMENTY ----> TEZA

 

1. Rozprawka to pisemna forma wypowiedzi szkolnej.  Służy rozważeniu pewnych problemów, stawia się w niej zagadnienia, pytania i udziela na nie odpowiedzi, stawia się tezy i szuka na nie dowodów.

2. Rozprawka odznacza się ustaloną strukturą:

TYTUŁ - zazwyczaj, choć nie zawsze, jest sformułowany jako pytanie. Powinien on dotyczyć problemu, który zamierzamy roztrząsać, np.:

  • Co z postawy filozoficznej autora „Fraszek" jest aktualne do dziś?
  • Szlachetność i młodość kontra mądrość i doświadczenie, czyli wartość postępowania Ramzesa i Herhora w „Faraonie" Bolesława Prusa.
  • Stanisław Wokulski: romantyk, pozytywista czy też jedno i drugie?

WSTĘP - w nim formułujemy tezę, czyli twierdzenie lub hipotezę - twierdzenie,  którego prawdziwości nie jesteśmy jeszcze całkowicie pewni. Możemy, np. stwierdzić:

Stanisław Wokulski, główny bohater „Lalki" Bolesława Prusa, to postać łącząca cechy bohatera romantycznego i pozytywisty. Człowiek zdolny zarówno do wielkiej romantycznej miłości, jak i do transakcji kupieckich, przeprowadzanych z trzeźwym wyrachowaniem.

ROZWINIĘCIE - przedstawiamy w nim w porządku, w kolejnych akapitach argumenty na poparcie sformułowanej we wstępie tezy lub hipotezy. Dobrze jest też przywoływać cytaty z utworu, popierające nasze słowa, oraz - jeśli potrafimy - sądy jakichś autorytetów (np. wypowiedzi historyków, pisarzy, naukowców) na dany temat. Należy zadbać o logikę wywodu i argumentacji - ta cecha jest istotna dla nauczyciela, który będzie oceniał naszą rozprawkę. Dobrze też jest stopniować siłę argumentów - tak, by najmocniejsze padły na końcu.

ZAKOŃCZENIE - dokonujemy w nim zwięzłego podsumowania wniosków wynikających z przytoczonych argumentów. Zakończenie, jak i całą rozprawkę, dobrze jest zamknąć zgrabną pointą, cytatem itp.

 

 

PRZYGOTOWANIE ROZPRAWKI

 

 

    Posłuchaj doświadczonej polonistki:

Słownictwo rozprawki. Porady - przeczytaj koniecznie

Tezy i hipotezy - przeczytaj koniecznie

Rozprawka - dla opornych.pdf

Jak napisać rozprawkę problemową? - Szczegółowo, z wieloma przykładami i ćwiczeniami: plik.pdf  

Obszerny tekst, lecz warto poświęcić czas i uwagę. Mnóstwo cennych wskazówek, rad i przykładów.

  Jak naprawić rozprawkę.pdf

 

Rozprawka maturalna oceniam i omawiam...  

PAMIĘTAJ:

  1. Pisz na temat.
  2. Pamiętaj o trójdzielnej kompozycji tekstu (wstęp, rozwinięcie, zakończenie). Stosuj akapity.
  3. Unikaj streszczania lektur. Analizuj teksty literackie, wskazuj problemy, wyciągaj wnioski.
  4. Formułuj własne sądy.
  5. Unikaj błędów językowych.
  6. Zadbaj o estetykę pracy.
  7. Pamiętaj o marginesach i numeracji stron.
  8. Unikaj skreśleń. Nie używaj korektora na maturze.
  9. Pisz starannie (czytelnie).

 Ortografia i interpunkcja jasno i prosto

Tekst kultury to: obraz, film, rzeźba, plakat, piosenka, opera, utwór muzyki klsycznej, fresk, grafika, dzieło architektoniczne, exlibris, reklama... itd. oraz tekst literatury pięknej (również gatunki synkretyczne i z pogranicza publicystyki) - wiersz liryczny, powieść, nowela, dramat właściwy, esej, felieton, reportaż... etc. Tekstem kultury może być nawet miasto lub kraj.


Wyróżniamy następujące teksty kultury:

  • pisane (np. artykuł prasowy, esej, powieść, wiersz, dramat, felieton...),
  • wizualne (np. fotografia, obraz, rzeźba, mural, graffiti, plakat, instalacja, reklama),
  • audialne (np. utwór instrumentalny, piosenka, audycja radiowa),
  • wirtualne (np. gra komputerowa, blog, hipertekst),
  • audiowizualne (np. film, teledysk, program telewizyjny, happening, reklama)

 

W górę