Rewolucja na maturze z języka polskiego
Maturę z języka polskiego w roku szk. 2023/24 (w zupełnie zmienionej formule egzaminu pisemnego i ustnego) będą zdawać w maju klasy licealne po szkole podstawowej. Uczniowie techników po szkole podstawowej - w maju roku szk. 2024/25.
Egzamin dojrzałości zmieni się w przypadku wszystkich przedmiotów, ale prawdziwa rewolucja czeka uczniów właśnie na maturze z języka polskiego, bo tu zdecydowano się na wprowadzenie największych zmian.
Ustna matura z języka polskiego
Osoby zdające będą losowały zestaw zadań egzaminacyjnych. Na zestaw składać się będą dwa zadania, w tym jednego zadania z puli zadań jawnych, ogłoszonych na dwa lata przed egzaminem. Pierwsze zawierać będzie zagadnienie sprawdzające znajomość lektury obowiązkowej i tworzenie wypowiedzi na jej temat z uwzględnieniem wybranego kontekstu. Drugie zadanie dotyczyć będzie zagadnienia związanego z literaturą lub innymi dziełami sztuki albo językiem.
Pisemna matura z języka polskiego
Do tej pory maturzyści otrzymywali jeden arkusz egzaminacyjny. Od 2023 roku będą to dwa arkusze. Pierwszy podzielony zostanie na dwie części: 1. Język polski w użyciu, 2. Test historycznoliteracki. Drugi arkusz to wypracowanie, które zdający tworzy na wybrany przez siebie temat, nie krótsze niż 300 wyrazów. Wypracowanie musi uwzględniać dwa utwory literackie, w tym jeden wskazany jako obowiązkowy w liście lektur, a także dwa konteksty, na przykład biograficzne, kulturowe, społeczne, polityczne, czy historyczne.
Co to oznacza w praktyce?
-
Po pierwsze maturzyści zostaną dokładniej przeegzaminowani ze znajomości lektur obowiązkowych, bo w wypracowaniu trzeba będzie się odwołać do konkretnych utworów (co obecnie nie jest wymagane).
-
Lista lektur obowiązkowych zostanie wydłużona z kilkunastu do kilkudziesięciu pozycji.
-
Dłuższe będzie też wypracowanie, zamiast 250 słów maturzysta będzie musiał sklecić ich minimum 300.
-
Arkusz na poziomie podstawowym ma się składać z trzech części, a nie dwóch jak do tej pory.
-
Oprócz wypracowania będą dwa testy składające się z pytań otwartych i zamkniętych, które sprawdzą m.in. wiedzę z zakresu gramatyki, teorii języka oraz wiadomości o epokach literackich.
Wypracowanie maturalne w 2023 i 2024 roku:
-
ma mieć co najmniej 300 wyrazów,
-
powinno odnosić się do dwóch utworów literackich, w tym przynajmniej jednej lektury obowiązkowej, oraz dwóch kontekstów, np. kulturowego, historycznego, politycznego, społecznego itd.
1.03.
Anex 2 ---->LINK
14.12.
Matura z języka polskiego w 2023 (2024) roku ---> LINK 
26.10.
Poznaj fakty, przestań się bać! ---> LINK
Wypracowanie maturalne według formuły 2023 - zasady oceniania
Konteksty maturalne w pracy pisemnej. Formuła 2023
Matura ustna z polskiego według formuły 2023
Matura ustna - OKE - Kraków
Egzamin ustny od 2023.pdf
25.02.2022.
Najważniejsze zmiany w zasadach organizowania i przeprowadzania egzaminu maturalnego w obu formułach, tj. 1) Formule 2015 (dla absolwentów 3-letniego liceum i 4-letniego technikum) 2) Formule 2023 (dla absolwentów 4-letniego liceum i 5-letniego technikum)
Aktualizacja wymagań maturalnych na rok 2023 i 2024
Informatory z witryny CKE:
Język polski PP (poziom podstawowy) || Język polski PR (poziom rozszerzony)
Syntezy:
Matura 2023 PP.pdf || Matura 2023 PR.pdf
Podkasty GWO - język polski
Wypracowanie_matura 23_PP_NowaEra.pdf
Czym są konteksty w zadaniach maturalnych od 2023 roku?
Wypracowanie maturalne 2023 krok po kroku
Konteksty potrzebne na maturze 2023
Czym są konteksty w zadaniach maturalnych od 2023 roku?
Konteksty - tutaj pomoc w Serwisie polonistycznym
Konteksty na maturze
Konteksty maturalne - jak je wprowadzać a jak nie
Jak napisać wypracowanie maturalne 2023. Część I.
„Z legend dawnego Egiptu” w świetle matury ustnej 2023
Cyprian Kamil Norwid "W Weronie" - praca z kontekstami
Matura z polskiego 2023. Omówienie egzaminu maturalnego, kryteriów oceny i pracy pisemnej
Język polski - LO. Jaka będzie matura z języka polskiego od 2023 r.? Informacje wstępne
OKE Warszawa - prezentacja
Pytania na maturę ustną z polskiego 2023 - komentarz
Lista jawnych zadań do części ustnej - LINK do CKE 
Np.:
MATURA USTNA 2023 - tematy ikoniczne
Notatka syntetyzująca. Język polski w użyciu
Notatka syntet WZOR.pdf
Dwa filmy przykładowe z CKE - jak będzie wyglądać matura ustna:
-
FILM 1. - LINK
-
FILM 2. - LINK
Zmiany w LIŚCIE LEKTUR do matury 2023/2024
Od nowego roku szkolnego 2021/2022 w liceach ogólnokształcących i technikach będzie obowiązywał nowy kanon lektur szkolnych. 1 września wchodzi w życie nowelizacja rozporządzenia w sprawie podstawy programowej dla liceów i techników.
W podstawie programowej dla IV-letnich liceów i V-letnich techników wyodrębnione są treści, które powinni poznać wszyscy uczniowie, niezależnie od profilu klasy, w której się uczą, oraz „rozszerzenia”. Dlatego w podstawie programowej do języka polskiego jest lista lektur obowiązkowych i uzupełniających dla wszystkich uczniów oraz lista lektur obowiązkowych i uzupełniających dla tych, którzy będą realizować program rozszerzony. Lista lektur zawiera też zalecane dzieła teatralne i filmowe oraz teksty polecane do samokształcenia.
Lektury Matura 2023_2024.pdf
Zgodnie z nowelizacją od 1 września 2022 r. w liceach i technikach z wykazu lektur w zakresie podstawowym znikają wybrane wiersze Marcina Świetlickiego, a w zakresie rozszerzonym następujące pozycje:
- Jan Parandowski „Mitologia”, część II „Rzym”
- François Villon „Wielki testament” (fragmenty)
- Piotr Skarga „Żywoty świętych” (fragmenty).
Z zalecanych dzieł teatralnych i filmowych zrezygnowano z „Apocalypsis cum figuris” reż. Jerzy Grotowski i „Zezowate szczęście” reż. Andrzej Munk, a z tekstów polecanych do samokształcenia z pozycji: Ewelina Nurczyńska-Fidelska, Barbara Parniewska, Ewa Popiel-Popiołek, Halina Ulińska „Film w szkolnej edukacji humanistycznej”.
Jednocześnie rozszerzono listę lektur uzupełniających w zakresie podstawowym o następujące pozycje:
„Kronika Książąt Polskich” oprac. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski
Juliusz Słowacki „Listy do Matki” (fragmenty)
Henryk Sienkiewicz „Listy z podróży do Ameryki” (fragmenty)
Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni”
Ryszard Krynicki – wybór wierszy
Adam Zagajewski – wybór wierszy
Witold Pilecki „Raport Witolda”
Wiesław Kielar „Anus mundi”
Zofia Kossak-Szczucka „Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919”
Jarosław Iwaszkiewicz – wybrane opowiadanie
John Ronald Reuel Tolkien „Władca pierścieni. Drużyna pierścienia”.
W zakresie lektur uzupełniających w zakresie rozszerzonym dodano pozycji:
Zofia Kossak-Szczucka „Błogosławiona wina”
Ferdynand Antoni Ossendowski – „Mocni ludzie”, „Ludzie, zwierzęta, bogowie”
Krystyna Lubieniecka-Baraniak „Gdy brat staje się katem”
Jan Paweł II „Przekroczyć próg nadziei” (fragmenty), „Tryptyk rzymski”, „Pamięć i tożsamość” (fragmenty), „Fides et ratio” fragmenty)
Karol Wojtyła „Przed sklepem jubilera”
Stefan Wyszyński „Zapiski więzienne”
Paweł Zuchniewicz „Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim”.
Listę zalecanych dzieł teatralnych i filmowych poszerzono o „Przerwanie działań wojennych” reż. Juliusz Machulski, a listę tekstów polecanych do samokształcenia poszerzono o pozycje:
Jan Błoński „Język właściwie użyty. Szkice o poezji polskiej drugiej połowy XX wieku”
Grażyna Borkowska „Pozytywiści i inni”
Włodzimierz Dłubacz „O kulturę filozofii”
Keith Houston „Książka. Najpotężniejszy przedmiot naszych czasów zbadany od deski do deski”
Czesław Jaroszyński i Piotr Jaroszyński „Kultura słowa. Podstawy retoryki klasycznej”
Piotr Jaroszyński „Człowiek i nauka. Studium z filozofii kultury”
Karl Jaspers „Idea uniwersytetu”
Teresa Kowalik i Przemysław Słowiński „Królewski dar. Co Polska i Polacy dali światu”
Jakub Z. Lichański „Retoryka. Historia – Teoria – Praktyka”, t. I i II
„O polską kulturę humanistyczną. Z Mieczysławem A. Krąpcem OP rozmawia Piotr S. Mazur”
Ryszard Przybylski „Klasycyzm, czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego”.
Lista lektur uzupełniających
Lista lektur uzupełniających (w każdej klasie obowiązkowo dwie pozycje książkowe w całości lub we fragmentach) dla liceów i techników po wprowadzeniu zmian wyglądałaby w zakresie podstawowym:
Sofokles „Król Edyp”
„Kronika Książąt Polskich” oprac. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski
Mikołaj z Wilkowiecka „Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim” (fragmenty)
„Dzieje Tristana i Izoldy” (fragmenty)
Giovanni Boccaccio „Sokół”
Mikołaj Rej „Żywot człowieka poczciwego” (fragmenty)
Andrzej Frycz Modrzewski „O poprawie Rzeczypospolitej” (fragmenty)
Miguel de Cervantes y Saavedra „Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy” (fragmenty)
Wespazjan Kochowski „Psalmodia polska” (wybór psalmów)
Wacław Potocki „Transakcja wojny chocimskiej”, (fragmenty z części I)
Ignacy Krasicki „Monachomachia” (fragmenty)
Stanisław Trembecki – wybrane utwory
Franciszek Kniaźnin – wybrane utwory
Jędrzej Kitowicz „Opis obyczajów za czasów panowania Augusta III” (fragmenty)
Julian Ursyn Niemcewicz „Powrót posła”
Stanisław Staszic „Przestrogi dla Polski” (fragmenty)
Juliusz Słowacki „Beniowski” (fragmenty)
Aleksander Fredro „Śluby panieńskie”
Johann Wolfgang Goethe – „Cierpienia młodego Wertera” (fragmenty), „Faust” (fragmenty)
George Byron „Giaur” (fragmenty)
Adam Mickiewicz „Dziady cz. IV”
Juliusz Słowacki „Listy do Matki” (fragmenty)
Eliza Orzeszkowa „Nad Niemnem”
Maria Konopnicka – wybór wierszy
Henryk Sienkiewicz „Listy z podróży do Ameryki” (fragmenty)
Stefan Żeromski „Echa leśne”, „Ludzie bezdomni”
Zofia Nałkowska „Granica”
Tadeusz Peiper – wybór wierszy
Joseph Conrad „Lord Jim”;
Anna Kamieńska, Anna Świrszczyńska, Julia Hartwig, Stanisław Grochowiak, Ryszard Krynicki, Edward Stachura, Adam Zagajewski, wybór wierszy
Kazimierz Moczarski „Rozmowy z katem” (fragmenty)
Zofia Nałkowska „Przy torze kolejowym” (z tomu „Medaliony”)
Witold Pilecki „Raport Witolda”
Wiesław Kielar „Anus mundi”
Jan Józef Szczepański „Święty”
Zofia Kossak-Szczucka, „Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919”
Tadeusz Różewicz „Kartoteka”
Józef Czapski „Na nieludzkiej ziemi” (fragmenty)
Leopold Tyrmand „Dziennik 1954” (fragmenty)
Jarosław Iwaszkiewicz – wybrane opowiadanie
Stanisław Lem „Wizja lokalna”
John Ronald Reuel Tolkien „Władca pierścieni. Drużyna pierścienia”
Samuel Beckett „Czekając na Godota”
Friedrich Dürrenmatt „Wizyta starszej pani”
Eugene Ionesco „Lekcja” lub inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela.
Lista lektur uzupełniających (w każdej klasie obowiązkowo dwie pozycje książkowe w całości lub we fragmentach) dla liceów i techników w zakresie rozszerzonym po wprowadzeniu zmian to:
Erazm z Rotterdamu „Pochwała głupoty” (fragmenty)
Tomasz Morus „Utopia” (fragmenty)
Pedro Calderon de la Barca „Życie snem”
Wolter „Kandyd” (fragmenty)
Jean Jacques Rousseau „Nowa Heloiza” (fragmenty)
wybrane utwory epickie okresu romantyzmu: Józef Ignacy Kraszewski, „Stara baśń”, Victor Hugo „Nędznicy”, Edgar Allan Poe – wybrane opowiadanie
Henryk Rzewuski „Pamiątki Soplicy” (fragmenty)
Władysław Stanisław Reymont „Chłopi” tom II „Zima”
Aldous Huxley „Nowy wspaniały świat”
Gabriela Zapolska „Moralność pani Dulskiej”
Gustaw Herling-Grudziński „Wieża”
Florian Czarnyszewicz „Nadberezyńcy”
Bohumil Hrabal – wybrane opowiadania
Wiesław Myśliwski „Widnokrąg”
Julian Stryjkowski „Austeria”
Umberto Eco „Imię róży”
Zofia Kossak-Szczucka „Błogosławiona wina”
Ferdynand Ossendowski – „Mocni ludzie”, „Ludzie, zwierzęta, bogowie”
Krystyna Lubieniecka-Baraniak „Gdy brat staje się katem”
wybrane wiersze poetów polskich i obcych
wybrana powieść polska i obca z XX lub XXI wieku
wybrany dramat polski i obcy z XX lub XXI wieku
Jan Paweł II – „Przekroczyć próg nadziei” (fragmenty), „Tryptyk rzymski”, „Pamięć i tożsamość” (fragmenty), „Fides et ratio” (fragmenty)
Karol Wojtyła „Przed sklepem jubilera”
Stefan Wyszyński „Zapiski więzienne”
Paweł Zuchniewicz „Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim” lub inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela.
Lista zalecanych dzieł teatralnych i filmowych po wprowadzeniu zmian to:
„Amadeusz” reż. Miloš Forman
„Dekalog” reż. Krzysztof Kieślowski (wybrane filmy z cyklu)
„Dziady” reż. Konrad Swinarski
„Elektra” reż. Piotr Chołodziński
„Emigranci” reż. Kazimierz Kutz
„Kartoteka” reż. Krzysztof Kieślowski
„Kordian” reż. Jerzy Englert
„Lawa. Opowieść o +Dziadach+ Adama Mickiewicza” reż. Tadeusz Konwicki
„Moralność pani Dulskiej” reż. Tomasz Zygadło
„Nad Niemnem” reż. Zbigniew Kuźmiński
„Noc listopadowa” reż. Andrzej Wajda
„Noce i dnie” reż. Jerzy Antczak
„Rewizor” reż. Jerzy Gruza
„Rękopis znaleziony w Saragossie” reż. Wojciech Jerzy Has
„Iwona, księżniczka Burgunda” reż. Zygmunt Hübner
„Sanatorium pod klepsydrą” reż. Wojciech Jerzy Has
„Śluby panieńskie” reż. Andrzej Łapicki
„Wizyta starszej pani” reż. Jerzy Gruza
„Ziemia obiecana” reż. Andrzej Wajda
„Przerwanie działań wojennych”, reż. Juliusz Machulski.
Lista tekstów polecanych do samokształcenia po wprowadzeniu proponowanych zmian to:
„Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów” red. Jerzy Bralczyk
Jan Białostocki „Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej”
Jan Błoński „Język właściwie użyty. Szkice o poezji polskiej drugiej połowy XX wieku”
Grażyna Borkowska „Pozytywiści i inni”
„Człowiek Grecji” red. Jean-Pierre Vernant
„Człowiek renesansu” red. Eugenio Garin
Włodzimierz Dłubacz „O kulturę filozofii”
Umberto Eco „Sztuka i piękno w średniowieczu”
Karol Estreicher „Historia sztuki w zarysie”
„Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce” red. Katarzyna Kłosińska
Keith Houston „Książka. Najpotężniejszy przedmiot naszych czasów zbadany od deski do deski”
Johan Huizinga „Jesień średniowiecza”
Jacques Le Goff „Człowiek średniowiecza”
Czesław Jaroszyński i Piotr Jaroszyński „Kultura słowa. Podstawy retoryki klasycznej”
Piotr Jaroszyński „Człowiek i nauka. Studium z filozofii kultury”
Karl Jaspers „Idea uniwersytetu”
Władysław Kopaliński „Słownik mitów i tradycji kultury”
Teresa Kowalik i Przemysław Słowiński „Królewski dar. Co Polska i Polacy dali światu”
Jacek Kowalski „Niezbędnik Sarmaty”
Jakub Z. Lichański „Retoryka. Historia – Teoria – Praktyka” t. I i II
Tadeusz Lubelski „Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty”
Jan Miodek „Słownik ojczyzny polszczyzny”
Anna Nasiłowska „Literatura okresu przejściowego 1975-1996”
„O polską kulturę humanistyczną. Z Mieczysławem A. Krąpcem OP rozmawia Piotr S. Mazur”
Maria Ossowska „Ethos rycerski i jego odmiany”
„Popularna encyklopedia mass mediów” pod red. J. Skrzypczaka
„Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów” red. Edyta Bańkowska i Agnieszka Mikołajczuk
Ryszard Przybylski „Klasycyzm, czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego”
Zbigniew Raszewski „Krótka historia teatru polskiego”
Teresa Skubalanka „Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje”
Stanisław Stabryła „Starożytna Grecja”
Anna Świderkówna „Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta”
„Rozmowy o Biblii”
„Wielka encyklopedia Polski” t. 1. i 2.
Władysław Tatarkiewicz „Historia filozofii”, „Dzieje sześciu pojęć”, „Droga przez estetykę”
Mieczysław Tomaszewski „Muzyka w dialogu ze słowem. Próby, szkice, interpretacje”
Lidia Winniczuk „Ludzie, zwyczaje, obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu”.
